استنلس‌استیل در واقع همان فولاد ضدزنگ است که در دسته آلیاژهایی قرار می‌گیرند که در صنعت کاربردهای زیادی دارند. به‌طورکلی استنلس‌استیل‌ها در انواع مختلفی تقسیم‌بندی می‌شوند که هر کدام از آنها باتوجه‌به ترکیب شیمیایی که دارند، ویژگی‌های منحصربه‌فردی دارند. اگر شما قصد دارید تا با انواع گرید استیل آشنا شوید یا اینکه آنها را خریداری کنید بهتر است تا ادامه مطالب را دنبال نمایید.
آشنایی با انواع گریدهای فولاد ضدزنگ
به‌طورکلی انواع گرید استنلس‌استیل به ۵ گروه تقسیم‌بندی می‌شوند که هر کدام از آنها دارای ویژگی‌های منحصربه‌فردی هستند. عناصری که در این آلیاژ مورداستفاده قرار می‌گیرند می‌توانند شامل: کربن، کروم، منگنز سیلیسیم و عناصر دیگر باشند که هر کدام از آنها می‌توانند بر خواص شکل‌پذیری و مقاومت به خوردگی تأثیرگذار باشند.
فولادهای ضد زنگ براساس نوع ریزساختار آنها، به انواع مختلفی تقسیم می‌شوند که هر یک شامل گریدهای متفاوتی است. تفاوت بین این گریدها به تفاوت در ترکیب شیمیایی آنها مربوط می‌شود. حضور عناصر آلیاژی متنوع در ساختار انواع گرید استنلس استیل، خواص منحصربه‌فردی را برای آنها به ارمغان می‌آورد. منبع
استنلس‌استیل آستنیتی (Austenitic stainless steel)
این نوع گرید از فولادهای ضدزنگ در واقع بزرگ‌ترین گروه از خانواده آلیاژ استیل ضدزنگ شناخته می‌شوند که این گروه را نیز می‌توان به ۵ زیر گروه تقسیم‌بندی کرد که شامل: گرید کروم – منگنز، گریدهای کروم – نیکل، گریدهای کروم – نیکل – مولیبدن، گریدهای آستنیتی کارایی بالا و گرید آستنیتی دمای بالا تقسیم‌بندی کرد. این نوع گرید استیل نسبت به خوردگی مقاومت بسیار خوبی دارند و دارای شکل‌پذیری و قابلیت جوشکاری بسیار خوبی هستند.
همچنین این نوع فولاد در دماهای پایین بسیار مقاوم هستند که همین ویژگی موجب شده است تا در دستگاه‌های برودتی مورداستفاده قرار بگیرند. این نوع گریدهای استیل، نگیر یا غیرمغناطیسی هستند و توسط آهنربا جذب نمی‌شوند. معمولاً برودت و عملیات کار سرد موجب می‌شود تا مقاومت این دسته فولادهای ضدزنگ افزایش چشمگیری پیدا کنند. البته لازم به ذکر است که بیان شود، برخی از این گریدها در شرایط دمایی ساخته می‌شوند و به دلیل اینکه در ترکیب شیمیایی آنها از مارتنزیت استفاده شده است، ممکن است خواص مغناطیسی داشته باشند.
در ادامه دسته‌بندی گریدهای مختلف استنلس‌استیل آستنیتی آورده شده است.
استنلس‌استیل گرید ۳۰۱
این نوع فولاد ضدزنگ در گروه کروم – نیکل دسته‌بندی می‌شوند و در شرایط آنیل شده خاصیت مغناطیسی ندارد و توسط آهنربا جذب نمی‌شوند، اما از طریق کار سرد خاصیت مغناطیسی پیدا می‌کنند. از ویژگی‌های این نوع گرید استیل می‌توان به این مورد اشاره کرد که در مقابل خوردگی مقاومت و استحکام بالایی دارند. ویژگی‌های این نوع گرید استیل موجب شده است تا بتوان از آن در قطعات بدنه هواپیما، ترمز خودروها، قالپاق چرخ ماشین، کابینت و وسایل آشپزخانه، ظرف‌شویی، واگن‌های مترو و موارد دیگر استفاده کرد.
استیل گرید ۳۰۲
این نوع فولاد ضدزنگ مقاومت بسیار خوبی در مقابل خوردگی از خود نشان می‌دهند و یک گرید غیرمغناطیسی است. این نوع استیل با عملیات حرارتی قابلیت سخت‌شدن ندارند و در شرایط آنیل شده مورداستفاده قرار می‌گیرند. در واقع این نوع استیل به دلیل قابلیت شکل‌پذیری خوبی که دارد، موردتوجه قرار گرفته است.
استنلس استیل گرید ۳۰۳
استیل گرید ۳۰۳ نیز غیرمغناطیسی است و توسط عملیات حرارتی قابلیت سخت‌شدن ندارد. همچنین دارای مقادیر قابل‌توجه گوگرد است و به‌منظور بهتر کردن قابلیت ماشین‌کاری ساخته شده است. البته بالابودن گوگرد در این آلیاژ موجب کاهش مقاومت در برابر خوردگی نمی‌شود و مقاومت آن به نسبت آلیاژ ۳۰۴ کمتر است، اما مانند سایر گریدهای فولاد سختی بالایی دارد. از مهم‌ترین کاربردهای این گرید می‌توان برای ساخت پیچ و مهره‌ها و شفت اشاره کرد.
استنلس‌استیل گرید ۳۰۴
یکی از مهم‌ترین گریدهای استیل که تحت عنوان فولاد ضدزنگ ۱۸-۸ نیز شناخته می‌شود همین گرید است. این نوع فولاد ضدزنگ به دلیل اینکه دارای ۱۸ درصد کروم و ۸ درصد نیکل است، به این نام شناخته می‌شود و به دلیل وجود کروم و نیکل زیاد معمولاً در ساخت تجهیزات شیمیایی، صنایع غذایی و لبنیاتی مورداستفاده قرار می‌گیرد. علاوه بر این، در ساخت وسایل آشپزخانه نیز مورداستفاده قرار می‌گیرند و در مقابل خوردگی مقاومت بالایی دارند.
گرید استیل ۳۰۵
این نوع فولاد ضدزنگ نیز دارای محتوای نیکل است و در شرایط آنیل شده غیرمغناطیسی هستند. در ارتباط با مقاومت آنها نیز می‌توان گفت مشابه استیل ۳۰۴ هستند.
استیل گرید ۳۰۸
این نوع فولاد ضدزنگ حاوی ۲۰ درصد کروم و به طور متوسط دارای ۱۱ درصد عنصر نیکل است که معمولاً در تجهیزات غذاخوری‌ها، تجهیزات ریخته‌گری و در تولید سیم جوش مورداستفاده قرار می‌گیرند.
استیل گرید ۳۰۹
این نوع فولاد ضدزنگ معمولاً در دمای بالا مورداستفاده قرار می‌گیرند. استیل ۳۰۹ به دلیل دارابودن کروم بالا، مقاومت زیادی از خود نشان می‌دهند و استحکام بالاتری به نسبت گرید ۳۰۴ دارند. این آلیاژ تا دمای ۱۰۳۸ درجه سانتیگراد نسبت به اکسیداسیون مقاومت می‌کند و اگر در چرخه حرارتی مکرر قرار گیرد تا حدود ۱۰۱۰ درجه سانتیگراد مقاومت دارد. این نوع گرید استیل معمولاً در کوره‌های صنعتی، چرخه‌های حرارتی و سیمان‌کاری مورداستفاده قرار می‌گیرند.
استیل گرید ۳۱۰
این گرید استیل نیز در دمای بالا خواص جوش‌پذیری و شکل‌پذیری بسیار خوبی دارند. همچنین به دلیل اینکه کروم و نیکل بالایی دارند، نسبت به خوردگی و در برابر اکسیداسیون، مقاومت بالایی از خود نشان می‌دهند. این گرید استیل نسبت به فولاد ضدزنگ ۳۰۴ و ۳۰۹ مقاوم‌تر هستند. علاوه بر این، نوع کم‌کربن این نوع استیل به‌صورت ۳۱۰s و نوع پر کربن آن به شکل ۳۱۰H شناخته می‌شود.
استیل گرید ۳۱۴
استیل گرید ۳۱۴ در برابر دما مقاومت بالایی دارد و محتوای سیلیکون در آن موجب بهبود اکسیداسیون آن شده است. تنها نکته مهم در ارتباط با این نوع گرید استیل این است که اگر مدت زیادی در دمای بین ۶۵۰ تا ۸۱۵ درجه سانتیگراد قرار بگیرد، بسیار ترد و شکننده می‌شوند و معمولاً برای چرخه‌های حرارتی متناوب مناسب نیستند.
استیل گرید ۳۱۶
این فولاد ضدزنگ دارای ۱۸ درصد کروم و ۱۴ درصد مولیبدن و نیکل است که عنصر مولیبدن موجب شده است تا این آلیاژ فولادی تا ۱۶۰۰ درجه فارنهایت در برابر حرارت مقاومت کند. این استیل در صنایع شیمیایی، صنایع کاغذسازی و صنایع دریایی مورداستفاده قرار می‌گیرند.
استیل گرید ۳۱۷
این استیل نسبت به گرید ۳۱۶ مولیبدن بیشتری دارد و به همین دلیل در محیط‌های بسیار خورنده می‌تواند مورداستفاده قرار بگیرد.
استیل گرید ۳۲۱
استیل گرید ۳۲۱ حاوی تیتانیوم است و همین عنصر موجب شده است تا کاربرد اصلی آن در صنعت هوافضا باشد.
استیل گرید ۳۴۷
استیل گرید ۳۴۷ در شرایط بسیار اکسیدکننده مقاومت بالایی دارد و به نسبت استیل ۳۲۱ نیز مقاوم‌تر است. از کاربردهای این نوع گرید استیل می‌توان به این مورد اشاره کرد که در چرخه‌های حرارتی بین ۸۰۰ تا ۱۶۵۰ درجه سانتیگراد قابل‌استفاده هستند.
فولاد ضدزنگ گرید ۳۴۸
این فولاد ضدزنگ نیز در چرخه حرارتی بین ۸۰۰ تا ۱۶۵۰ درجه فارنهایت مورداستفاده قرار می‌گیرند و در برابر خوردگی‌های جوی و مواد شیمیایی آلی و غیرعالی مقاومت خوبی دارند. البته این نوع استیل به دلیل کمبود عنصر نیوبیوم و تانتالیوم، در برنامه‌های هسته‌ای نیز مورداستفاده قرار می‌گیرند.
استنلس‌استیل فریتی
این نوع فولادهای ضدزنگ حاوی ۵ تا ۳۰ درصد کروم هستند و جزو استیل بگیر تقسیم‌بندی می‌شوند که توسط آهنربا جذب می‌شوند. از ویژگی‌های مهم این گروه می‌توان به مقاومت در برابر خوردگی، مغناطیسی بودن، عدم سخت‌شدن با عملیات حرارتی و قابلیت جوشکاری ضعیف اشاره کرد که معمولاً در اگزوز خودروها، ظروف پخت‌وپز و لوازم‌خانگی مورداستفاده قرار می‌گیرند.
در ادامه سعی شده است تا انواع گریدهای استیل ضدزنگ فریتی بیان شوند .
استیل گرید ۴۰۵
این گرید حاوی مقدار کمی کروم و آلومینیوم است که این ترکیب شیمیایی اگر در دمای بالا سرد شود، از سخت‌شدن جلوگیری می‌کند و در ساخت مبدل‌های حرارتی مورداستفاده قرار می‌گیرد.
استیل گرید ۴۰۹
این گرید استیل حاوی کروم نیکل و تیتانیوم است و مهم‌ترین کاربرد آن در ساخت دستگاه‌های اگزوز خودروها است. معمولاً مقدار کروم استفاده شده در این فولاد ضدزنگ حدود ۱۱ درصد است که کمترین میزان برای تشکیل لایه ضدزنگ در نظر گرفته می‌شود.
استیل گرید ۴۳۰
این نوع گرید استیل نسبت به نوع ۳۰۴ دارای مقاومت به خوردگی کمتری است، اما مقاومت مناسبی در برابر مواد خورنده مانند گازهای سولفور و اسیدهای آلی و معدنی دارد.
استیل گرید ۴۳۴
اگر به دنبال خرید انواع گرید استنلس‌استیل هستید، نوع ۴۳۴ در بین گریدهای فریتی جزو پرکاربردترین‌ها است. گرید ۴۳۴ دارای مولیبدن بالایی است که موجب بهبود مقاومت در برابر خوردگی می‌شود و معمولاً در بخش ساختاری خودرو و اتصال‌دهنده‌ها کاربرد دارد.
استیل گرید ۴۳۶
گرید استیل ۴۳۶ در واقع ویژگی‌های گرید ۴۳۰ را دارد؛ اما نوع بهبودیافته آن به‌حساب می‌آید که دارای مولیبدن و نیوبیوم است و مقاومت در برابر خوردگی و جوش‌پذیری بهتری دارد.
استیل مارتنزیتی
از نظر ساختاری بسیار شبیه به استنلس‌استیل فریتی است؛ اما به دلیل اینکه کربن بیشتری دارد، قابلیت سخن شوندگی بیشتری دارد و معمولاً برای ساخت ابزارهای پزشکی و جراحی مفید هستند.
از ویژگی‌های این گروه می‌توان به مقاومت در برابر خوردگی، عملیات حرارتی‌پذیر، قابلیت جوشکاری ضعیف و دارابودن خاصیت مغناطیسی اشاره کرد این نوع استیل همچنین در ساخت تیغه‌های چاقو، چنگال و اتصال‌دهنده‌هایی مانند: شفت و فنر استفاده می‌شود.
استیل گرید ۴۱۰
فولاد ضدزنگ ۴۱۰ دارای ۱۲ درصد کروم است که دارای مقاومت به خوردگی بالایی است. به‌طورکلی اگر بر روی این گریدهای استیل فرایندهایی مانند: سخت‌کاری و پرداخت بیشتر انجام شود مقاومت به خوردگی آنها افزایش پیدا می‌کند. همچنین این نوع استیل نسبت به حرارت نیز مقاومت بالایی دارد.
استیل گرید ۴۱۶
این فولاد ضدزنگ قابلیت ماشین‌کاری خوبی دارد که می‌توان با افزودن گوگرد این قابلیت را افزایش بیشتری نیز داد. به‌طورکلی افزودن گوگرد به این نوع گرید استیل می‌تواند شکل‌پذیری و جوش‌پذیری را به نسبت گرید ۴۱۰ کاهش دهد.
استیل گرید ۴۴۰
این نوع فولادهای ضدزنگ دارای کربن زیادی هستند که می‌تواند در اجزای شیر، یاتاقان خودروها و همچنین ساخت محصولاتی دیگر مانند چاقو مناسب باشد.
استیل دوفازی
این نوع استیل معمولاً از ترکیب فولاد ضدزنگ آستنیتی و فریتی به وجود می‌آید که در واقع فلزی قوی‌تر از آنهاست. مقاومت بالای این آلیاژ منجر به کاهش قابل‌توجه وزن آنها می‌شود و مقاومت بالایی در برابر خوردگی حتی در محیط‌های پر مصرف دارد. علاوه بر این، این گروه قابلیت جوشکاری و شکل‌پذیری بالاتری نیز به نسبت انواع استیل‌های آستنیتی و فریتی دارند و در تأسیسات نفت و گاز و کارخانه‌های شیمیایی و پتروشیمی به کار برده می‌شوند.
استیل گرید ۲۳۰۴
فولاد ضدزنگ ۲۳۰۴ مقاومت بالایی در برابر خوردگی دارد و به نسبت استیل‌های گرید ۳۰۴ و ۳۱۶ برتری دارد، اما استحکام تسلیم آنها دوبرابر نقطه تسلیم این گریدها است. فولاد ضدزنگ ۲۳۰۴ در دمای منفی ۵۰ تا ۳۰۰ درجه سانتیگراد کاربرد دارند که در برابر ترک‌خوردگی نیز مقاوم هستند.
استیل گرید ۲۵۰۷
این استیل با نام فولاد ضدزنگ سوپر دا پلکس نیز شناخته می‌شوند که به استحکام بالا و مقاومت در برابر خوردگی بسیار زیاد معروف هستند. استفاده از عناصر کروم، مولیبدن و نیتروژن در این گرید استیل موجب شده است تا مقاومت زیادی در برابر خوردگی‌های یکنواخت، شکافی و ناحیه‌ای داشته باشند.
استیل رسوب سختی
در بیان انواع گرید استیل، می‌توان گفت: استیل رسوب سختی در شفت‌های پمپ و شیرآلات مورداستفاده قرار می‌گیرد که علاوه بر استحکام بالا، دارای قابلیت جوش‌پذیری بالا هستند و مقاومت به خوردگی خوبی نیز دارند. همچنین این نوع استیل‌ها خاصیت مغناطیسی دارند و در تجهیزات صنعت خمیرکاغذ، پره‌های توربین و تجهیزات هوافضا مورداستفاده قرار می‌گیرند.
استیل گرید ۱۷- ۴
این آلیاژ از کروم و مس تشکیل شده است که دارای استحکام بالا و مقاومت نسبت به خوردگی در شرایط حرارتی هستند و در حرارت‌های مختلف معمولاً استفاده می‌شوند. لازم به ذکر است که بیان شود این نوع استیل نباید در دمای بالاتر از ۳۰۰ درجه سانتیگراد یا دماهای خیلی پایین مورداستفاده قرار بگیرد.
استیل گرید ۱۵-۵
این استیل نیز در واقع ویژگی‌های مشابه با استیل ۱۷-۴ را دارد؛ اما دارای چقرمگی بیشتری نسبت به آن است.
نتیجه‌گیری
به‌طورکلی انواع گرید استیل به ۵ گروه تقسیم‌بندی می‌شوند که هر کدام از آنها دارای ویژگی‌های منحصربه‌فردی هستند. استیل آستنیتی در واقع بزرگ‌ترین گروه از خانواده آلیاژ استیل ضدزنگ شناخته می‌شوند که این گروه را نیز می‌توان به ۵ زیر گروه تقسیم‌بندی کرد که شامل: گرید کروم – منگنز، گریدهای کروم – نیکل، گریدهای کروم – نیکل – مولیبدن، گریدهای آستنیتی کارایی بالا و گرید آستنیتی دمای بالا تقسیم‌بندی کرد. استیل فریتی حاوی ۵ تا ۳۰ درصد کروم هستند و جزو استیل بگیر تقسیم‌بندی می‌شوند که توسط آهنربا جذب می‌شوند. استیل دوفازی معمولاً از ترکیب فولاد ضدزنگ آستنیتی و فریتی به وجود می‌آید که در واقع فلزی قوی‌تر از آنهاست. استیل رسوب سختی در شفت‌های پمپ و شیرآلات مورداستفاده قرار می‌گیرد که علاوه بر استحکام بالا، دارای قابلیت جوش‌پذیری بالا هستند و مقاومت به خوردگی خوبی نیز دارند.
سؤالات متداول
انواع گرید استیل به چند دسته تقسیم‌بندی می‌شوند؟
انواع گرید استنلس‌استیل به ۵ گروه آستنیتی، فریتی، دوفازی، رسوب سختی و مارتنزیتی تقسیم‌بندی می‌شوند.
کدام گرید استیل در دستگاه‌های برودتی مورداستفاده قرار می‌گیرد؟
استیل آستنیتی در دستگاه‌های برودتی استفاده می‌شود.
استیل‌های فریتی معمولاً در چه مواردی کاربرد دارند؟
مهم‌ترین کاربرد این نوع گرید استیل در ساخت اگزوز خودروها است.